Ook in deze aflevering van de nostalgische column blijf ik in het jaar 1973 en wel in de maanden mei en juni. In een artikel in het Nieuwsblad van het Noorden stond een interview met een aantal medewerkers van de RONO, dat stond voor Regionale Omroep Noord en Oost met als hoofdzetel de studio aan het Martini Kerkhof in Groningen. In het verhaal bleek dat de medewerkers heel blij waren met de resultaten van een onderzoek uitgevoerd door de Dienst Luister- en Kijkonderzoek van de NOS.
Klaarblijkelijk waren enkele resultaten van het onderzoek uitgelekt en ging men met deze aan de haal door in voornoemde krant zich positief te uiten over de luisterschare die men dacht te hebben bereikt. Op 6 mei 1973 kwam er echter een persbericht vanuit Hilversum, afkomstig van de NOS, waarin werd gemeld dat de medewerkers van de RONO te voorbarig waren geweest over de resultaten van de enquête.
De opmerking, dat men er goed bij stond bij de luisteraars, was gebaseerd op de ervaring van de enquêteurs die gewerkt hadden aan een landelijk onderzoek van de NOS waar voor het eerst de RONO en de ROZ In Limburg uitgebreid werden betrokken. In totaal zijn destijds zo’n 2700 mensen ondervraagd; daarvan woonden er 750 in de provincie Groningen. ‘De enquêteurs kunnen hoogstens een paar indrukken hebben opgedaan, maar dat zegt helemaal niets,” aldus drs. A. Overste, wetenschappelijk medewerker van de Dienst Luister- en Kijkonderzoek van de NOS destijds.
De enquêteurs hadden tegen de RONO- medewerkers gezegd dat veel mensen bereid waren extra luistergeld te betalen, als dat nodig was, om de RONO te behouden. Ook werd vanuit de NOS duidelijk gemaakt dat pas in 1974 de echte resultaten van het onderzoek bekend zouden worden.
In begin mei 1973 was er ook het nodige ongenoegen vanuit de politiek inzake grof taalgebruik in bepaalde programma’s op de radio alsook op de televisie bij de VPRO. Daarover waren vragen gesteld in de Tweede Kamer waarop de toenmalige minister van Justitie, Minister van Agt, reageerde dat het niet zijn taak was om aan de leiding van deze omroep te vragen bepaalde grenzen van behoorlijke omgangsvormen in acht te nemen. Ook stelde de minister dat hij niet van plan was aan te dringen op mindere verruwing van taalgebruik via radio- en televisie-uitzendingen.
Het was GPV kamerlid Jongeling die vragen had gesteld omdat hij ‘onbehoorlijke vuilbekkerij’ had gehoord in een uitzending van VPRO maandag. Volgens de heer Jongeling leverde de toenemende verruwing in het gesproken woord in uitzendingen een gevaar op voor de goede zeden onder ons volk. De minister stelde dat de bemoeienis van de regering met de inhoud van programma’s zich diende te voltrekken langs de in de Omroepwet getrokken lijnen. Dit bracht mee dat bemoeienis slechts aan de orde kon komen als de inhoud van een programma aanleiding gaf tot wettelijk ingrijpen.
Als we het over de jaren zeventig hebben in verband met radio in ons land dan was het naast de toen drie bestaande Hilversumse netten mogelijk naar een paar uitzendingen van regionale omroepen te luisteren en wel rond de klok van 18 uur. Daar werd in noord Nederland op 7 juni 1973 een uitzondering op gemaakt aangezien de Regionale Omroep Noord en Oost die dag ook overdag was te beluisteren en daar was een reden voor.
Het team van het Groninger programma besteedde tussen twaalf en vijf in de middag gedurende in totaal 120 minuten aandacht aan de opening van de Eemshaven. Onder meer werd de officiële opening door Koningin Juliana integraal uitgezonden. Met alle gebruikelijke toestanden daar omheen duurde dat ongeveer een uur. Het andere uur werd verdeeld over de rest van de middag. Het betekende wel dat de uitzendingen van Hilversum 3 in het noorden, die destijds nog steeds via de ook door de RONO gebruikte zenders van Irnsum en Hoogezand, werden onderbroken. Door de NOS leiding werd wel gesteld dat het een eenmalige uitzending was en zeker geen gevolg op korte termijn zou krijgen. Wel had de leiding van de RONO al, bij herhaling, laten horen er klaar voor te zijn om ook overdag programma’s te kunnen verzorgen.
En begin juni was er in het Nieuwsblad van het Noorden als ook in tal van andere kranten aandacht voor een speciale dubbel lp die via de firma Basart op het Park label was uitgekomen en derhalve werd besproken. Onder noemer: ‘Het wel en wee van piratenzender Radio Nordsee International’ meldde voornoemde krant: ‘RNI waarvan regelmatig verslag wordt gedaan door de internationale pers, is vastgelegd op een langspeelplaat. Of om precies te zijn: twee langspeelplaten, want de samenstellers de Groningers Hans Knot en Jacob van Kokswijk hebben aan de tweehonderd uur die ze aan de platen hebben besteed, 118 minuten aan originele opnamen overgehouden. Een avondvullend programma dus, waarin nogal wat uit de bewogen geschiedenis van het zendschip MEBO II uit de doeken wordt gedaan.
Het begint bij de allereerste testuitzending in januari 1970 en eindigt met het losslaan van het schip op 24 februari j.l. Noordzee staakte in 1970 trouwens op 24 september de uitzendingen, waarbij men bij de leiding wenste te voorkomen dat de Nederlandse regering maatregelen zou nemen tegen Radio Veronica.
De hervatting van de uitzendingen in februari 1971 treffen we aan op de tweede langspeelplaat, zo ook de bomaanslag door de kikvorsmannen van Veronicabaas Verweij en de benarde momenten waarop de MEBO II twee keer van het anker werd geslagen. Op de eerste lp staan zowel het begin van de uitzendingen op 23 januari 1970 op de FM-golf, als dat van de eerste uitzendingen op de korte en middengolf.
Echt piraterig wordt het als we de verrichtingen van de MEBO II voor de Engelse kust aanhoren: de illegale uitzendingen prikkelen de Engelse regering tot een blokkade en bij de verkiezingen laten de Engelse Conservatieven zich bedienen van de piratenzender, dan opererend onder de naam Radio Caroline. Tot zover de Engelse periode.
Dit is allemaal nog maar een greep van de inhoud, waarvan de onderdelen door Noordzee’s eigen diskjockeys Mike Ross en Nico Steenbergen aan elkaar worden gepraat. Hans Knot is, evenals Jacob van Kokswijk, redacteur van Pirate Radio News. Het blad dat informatie geeft over de illegale en commerciële buitengaatse zenders en in 14 landen verschijnt. Hij is ervan overtuigd dat hij zijn fans een groot plezier doet met deze dubbel-lp, die drie tientjes kost en voor zover ik weet op de legale platenmarkt verschenen is.
Aan de Nederlandse kust speelt zich vervolgens ook heel wat af. We herinneren ons nog wel de kaping door de belanghebbenden, ir. Heerema en Kees Manders, hoewel dat ook al weer bijna 3 jaar (29 augustus 1970) is geleden.’
Een recensie die aardig informatief was maar ook de nodige irritante fouten bevatte. Voorbeeld: Een piraat is Radio Nordsee International nooit geweest, daar men voor de invoering van de anti-zeezender wetswijzigingen, die medio september 1974 werd gepubliceerd in de Staatscourant, al uit de ether was verdwenen.
Al met al brachten de diverse recensies volop bestellingen op die Pirate Radio News. Verzending die men zelf voor rekening nam. Dat betekende destijds een drukte in Huize Knot want de dubbellp’s dienden allen zeer goed verpakt voor verzending gereed te worden gemaakt. Ook op zowel de internationale service van RNI als de Nederlandse service werd reclame gemaakt. In de laatste week van augustus 1974, dus de week dat RNI officieel uit de ether verdween, hadden we de eer dat het werd verkozen tot LP van de week op Radio Noordzee en dat zelfs via Radio Veronica fragmenten waren te horen. Exemplaren gingen de wereld rond tot in Rusland, Japan en Australië waren er radiofans die een exemplaar bestelden. En Jacob van Kokswijk was destijds niet een Groninger maar woonachtig in Leiden.
Hans Knot 25 oktober 2025.
