Het Moniqueboek / The Radio Monique book

Vandaag alweer de overgang van oktober naar november en wel de hoogste tijd voor een update rond het Monique-boek. Laat ik vooropstellen dat het me qua hoeveelheid werk en verstorende factoren flink tegenvalt! Het is me de klus wel en hoe graag ik dat ook zou willen, het boek is er nog niet. Ik kan nu ook pas enig uitsluitsel geven hoe het verder gaat, nu ik onlangs een nieuwe vormgever heb gevonden. Het goede nieuws maar eerst: het boek komt er sowieso; het minder goede nieuws: ik krijg het dit jaar niet meer gereed en gedrukt, dus graag nog een tijdje geduld! Ik moet me op mijn leeftijd ook niet meer laten opjagen en bovendien gaat zorgvuldigheid boven alles!

Er waren en zijn allerlei vertragende factoren. Zo had ik een computercrash, moest nieuwe spullen aanschaffen en nam daarna maar een week vakantie om van al het gedoe bij te komen. Kort daarna was mijn 70e verjaardag waarmee ik me echt realiseer, dat ik niet meer de energie van weleer heb. Naast alledaagse dingen die er tussendoorkomen was ik opeens een boel tijd kwijt ivm een overleden hobby-vriend en zijn erfenis aan spullen en onlangs herdacht ik met mijn kinderen en kleinkinderen het overlijden van mijn vrouw, 20 jaar terug. Ik zit nu weer met een printer die weigert te communiceren met mijn nieuwe telefoon en een moet bovendien mijn scanner weer aan de gang krijgen of een andere aanschaffen en dat is voor mij in dit digitale tijdperk een hele uitdaging!

Buiten deze externe factoren ook kopzorgen rond het boek zelf. Het werd te omvangrijk en moest dus tekst inkorten en het Maeva verhaal eruit halen en dat bewaren voor wellicht een ander boekje.  Inmiddels is de inhoud op orde en de tekst + controle bijna af. Heel ingrijpend was wel dat mijn vertrouwde vormgever om gezondheidsredenen begin oktober is gestopt. Op zoek naar een ander en de recent gevonden DTP-ster gaat er na haar vakantie verderop november mee aan de slag. Duidelijk dus dat het boek dit jaar niet meer gedrukt kan worden en er een haastklus van te maken is in de nieuwe samenwerking sowieso onverstandig. Als duidelijk is hoe snel het allemaal gaat, durf ik pas te reserveren bij de drukker, dus ik laat de verschijningsdatum nog open. Kwaliteit en zorgvuldigheid gaan boven alles!

Ik ben nu nog met de afronding van het laatste hoofdstuk 9 en de tekstcontrole bezig en dat gaat komende week naadloos over in het gereed krijgen van de afbeeldingen + bijschriften. Het tekstgedeelte is een aaneenschakeling van bizarre gebeurtenissen, je zult je ogen uitkijken. Het fotomateriaal is weer mooi en boeiend! Ik geef hieronder een overzicht van de 9 hoofdstukken. Voor nu dank voor het vertrouwen & je geduld en wordt vervolgd met groet, Ferry Eden (1 november 2025)

Vriendelijke groeten,
Ferry Eden

1. Van Mi Amigo naar Monique
Ten tijde van de opkomst van de popmuziek, eind jaren vijftig, begin jaren zestig van de twintigste eeuw, was daarvoor op de staatsradio’s van de meeste omliggende landen nauwelijks tot geen aandacht. Concurrerende commerciële radiostations bestonden niet, want daarvoor werd eenvoudigweg geen vergunning verleend. Om die muziek – gelardeerd met reclames – toch gedraaid te krijgen, weken handige zakenmensen maar ook idealisten met zogeheten zendschepen uit naar volle zee, ongrijpbaar voor de wetgeving van naastliggende landen. Radio Veronica schreef als Nederlandse zeezender de langste radiogeschiedenis in een aaneengesloten periode tussen april 1960 en september 1974. Dat jaar kwam er in Nederland – net als eerder al in Scandinavië, België en het Verenigd Koninkrijk – wetgeving, die doorgaan vanaf zee zeer bemoeilijkte. Toch kozen het Britse Radio Caroline en het Vlaamse Radio Mi Amigo vanaf hun gezamenlijke zendschip ervoor juist dat te doen. Hun MV Mi Amigo was al in 1960 omgebouwd tot radioboot. Toen dat schip in maart 1980 zonk, leek het zeezender-tijdperk ten einde, maar commerciële radio was nog niet overal gelegaliseerd. Met Radio Paradijs zou er zomer 1981 toch nog een Nederlandse zeezender beginnen en deed voor het eerst de naam Radio Monique de ronde.

2. Toch weer twee radiozendschepen voor de Britse kust
Toen het zendschip MV Mi Amigo zonk en Radio Caroline zweeg had de Britse zeezender in de periodes 1964-1968 en 1972-1980 een aanzienlijke geschiedenis achter de rug. Dat die organisatie het er niet bij zou laten lag niet meteen voor de hand, zeker niet toen de Nederlandse overheid zomer 1981 bij een ander zeezender-project op volle zee ingreep. Juist voor de start van de zeezenders Radio Paradijs en Radio Monique werd hun zendschip Magda Maria onrechtmatig binnengesleept. Toch lukte het Ronan O’Rahilly in augustus 1983 – dankzij sponsors en ondanks allerlei verwikkelingen – om met Radio Caroline toch weer terug te keren. Dat gebeurde met de tot zendschip omgebouwde visserstrawler Ross Revenge, die vooral in het oog sprong vanwege zijn indrukwekkende zendmast van meer dan 90 meter. Al in 1984 kreeg Caroline concurrentie van een Amerikaanse organisatie die met het zendschip Communicator onder de naam Laser hun geluk ging beproeven. Dat radiostation was door veel muziek en nauwelijks reclame razend populair bij luisteraars. Door uitblijvende reclame-inkomsten en veel tegenslagen leidde dat radiostation vanaf zee echter een zieltogend bestaan. Ook Radio Caroline had zorgen over de toekomst omdat de strenge Britse wetgeving en de handhaving daarvan adverteerders weerhield om reclame te maken op een zeezender. Eind 1984 was de Caroline organisatie financieel gezien op het punt beland, dat voor de inkomsten samenwerking met een partner-radiostation op hun zendschip onontkoombaar was.

3. Radio Monique met Nederlandstalige programma’s vanaf zee
De zomer 1981 mislukte plannen van Nico Volker om met Fred Bolland de zeezender Radio Monique te starten kregen eind 1984 toch nog gestalte. De eerdere sponsors deden opnieuw mee en maakte dat mogelijk. De Caroline-organisatie was met hun ‘instapbedrag’ financieel voorlopig weer uit de zorgen en de inkomsten van Radio Monique zouden de beide stations op de Ross Revenge draaiend moeten kunnen houden. Door omstandigheden kreeg Fred Bolland daarin al spoedig het voortouw en raakte initiatiefnemer Nico Volker tot diens ongenoegen wat op de achtergrond. Omdat de overeengekomen tegenprestatie van de sponsors op weerstand aan boord stuitte haakte deze af en was Radio Monique aangewezen op het verwerven van radioreclame en zogeheten ‘plugplaten’, betaald door de muziekindustrie. In het Belgische Oudenaarde werden de programma’s van de zeezender bij een gelijknamig legaal radiostation op FM uitgezonden. Dat kwam van pas als legale constructie, toen Tony Berk en later ook Joost den Draaijer en andere deejays bandprogramma’s bij de legale cassetteservice Music Media International gingen maken. De meeste programma’s kwamen aanvankelijk live vanaf het zendschip in de Theemsmonding, net als de nieuwsuitzendingen trouwens. De medewerkers op het zendschip maakten er heel wat mee…

4. Radio Monique met een miljoen luisteraars
Radio Monique had in korte tijd een miljoenenpubliek opgebouwd en was vooral in Nederland razend populair. In de zomer van 1985 waren er activiteiten in Nederland, maar ook aan de Spaanse Costa Brava, waar Radio Mi Amigo tweede helft jaren 70 zijn hoofdkwartier had gehad. Door de populariteit van Radio Monique kon druk van de omroepwereld en de politiek tot een reactie van overheidswege niet uitblijven. Maar met twee zendschepen voor de Britse kust, waarvan vooral Laser 558 in het Verenigd Koninkrijk enorm populair was, lag overheidsoptreden dus meer op het pad van die zijde. Die reageerde inderdaad door op kosten van de belastingbetaler een Brits spionageschip tussen beide zendschepen te leggen om daarmee de bevoorrading zo lastig mogelijk te maken. Tegelijk werd juridisch bewijs verzameld dat tegen de medewerkers van de zendschepen kon worden gebruikt. De beroerde financiële positie van Laser 558, de slechte situatie op hun zendschip en het aanwezige spionageschip maakten dat de medewerkers van de Communicator het in november 1985 opgaven, waarna het zendschip de haven van Harwich voer. Tegen die tijd had Monique-organisatie flink in de buidel getast en een eigen tender gerealiseerd, die echter al gauw minder geschikt voor bevoorrading bij ruw weer bleek te zijn. Voorzichtig begon zich af te tekenen dat het runnen van een zeezender wel om erg veel idealisme vroeg en dat de kosten de baten overstegen.

5. Radio Monique in financiële problemen
Ook in het jaar 1986 was Radio Monique in Nederland en omliggende landen populair. Een tweede ankerbreuk in zowat een jaar tijd en een fikse Franse boete die in de tenderplaats Duinkerke werd opgelegd hakten er financieel ongunstig in. De lonen van de deejays konden niet meer direct worden uitbetaald met als gevolg een toenemend verloop onder de boordmedewerkers. Daaraan liet de Monique-organisatie zich niet veel gelegen en door meer MMI-bandprogramma’s te laten uitzenden werd de live-bijdrage eenvoudigweg beperkt. Op de achtergrond diende zich voor het eerst een machtsstrijd aan binnen die Monique-organisatie. Fred Bolland wist zijn positie toen nog veilig te stellen, maar het kostte tenderbaas Leen Vingerling wel zijn baan. Dat najaar van 1986 brak er aan boord een heuse staking uit, omdat bevoorrading met de kleine tender Windy door het slechte weer lang uitbleef. Eind dat jaar was er met een huurkoop regeling de nieuwe tender Bellatrix, een luxueuze voormalige loodsboot die onder allerlei weersomstandigheden van Duinkerke naar de Ross Revenge in de Theemsmonding kon varen. Daar was tegen die tijd ook het zendschip Communicator weer opgedoken, die namens een Engelse organisatie en als Laser Hot Hits een doorstart zou gaan maken. Om de exploitatiekosten van de Bellatrix te drukken had Fred Bolland plannen om met de tender Ballatrix beide zendschepen in de Theemsmonding te gaan bevoorraden. Maar zoals vaker in de zeezender-geschiedenis liep het toch weer allemaal anders.

6. Op weg naar het einde van Radio Monique
Plannen om – naast Radio Caroline en Monique op de middengolf – vanaf de Ross Revenge ook een korte golf zender met religieuze programma’s in de lucht te brengen werden in 1987 werkelijkheid. De daarvoor gekozen frequentie, 6215 kHz, was echter discutabel en zou uiteindelijk tot grote problemen leiden. De beoogde bevoorrading met de luxe tender Bellatrix van zowel de Ross Revenge als de Communicator mislukte omdat het met Laser Hot Hits vanaf het laatste zendschip maar niet echt wilde lukken. De activiteiten van de Monique-baas rond de Communicator leidde tot grote argwaan bij de Caroline-organisatie en zelfs tot tweespalt tussen Nederlandse en Britse medewerkers aan boord van de Ross Revenge. Dat schip moest vanwege uitbreiding van de Britse territoriale wateren de beschutte plek in de Theemsmonding verruilen voor een onvoordelige positie aan de rand daarvan. Radio Monique raakte door de financiële zorgen, de vele personele wisselingen en een interne machtsstrijd in de versukkeling. De zeezender bracht toch nog steeds vrijwel dagelijks muziek, zodat de regelmatige luisteraars er niet direct wat van merkten. Die ondervonden najaar 1987 wel dat Radio Monique zonder enige aankondiging verhuisde van de bekende 9-6-3 naar de 819 kHz. Toen was de paleisrevolutie achter de schermen inmiddels compleet en had de Caroline-baas een flinke som geld aangepakt van de nieuwe sponsor Alfons Ravelli, de baas van Texas sigaretten. De list van Monique-initiatiefnemer Nico Volker om controle te krijgen over Radio Monique was ten koste van Fred Bolland gelukt. Juist toen voltrok zich op het zendschip een ingrijpend drama, waardoor er een acuut einde kwam aan de uitzendingen aan boord. Het maakt ook een eind aan Radio Monique.

7. Via Radio 558 naar Radio 819
De mastbreuk op de Ross Revenge bleef najaar 1987 gelukkig zonder persoonlijke ongelukken maar bracht de radioboot in een ontluisterende staat. Omdat de gewichtsverdeling op het zendschip – zware zendmast contra ballast – volledig uit balans was, bleek het verblijf er niet langer een pretje. Erger was, dat het niet direct mogelijk bleek om een mastconstructie te realiseren om tegelijkertijd Engels- en Nederlandstalige programma’s uit te zenden. Na de snelle geïmproviseerde terugkeer van Radio Caroline 558 kHz, bleven Nederlandstalige uitzendingen op de eigen frequentie 819 kHz meer dan een half jaar uit. Na lang aandringen van de nieuwe organisator en zijn sponsor werden die uitzendingen pas zomer 1988 hervat op één gezamenlijke frequentie. Overdag waren er de uitzendingen in het Nederlands als Radio 558 waarna Radio Caroline het ‘s avonds en ‘s nachts overnam. Pas tegen het najaar van 1988 kon zendertechnicus Peter Chicago realiseren, dat er weer twee radiostations tegelijk vanaf de Ross Revenge klonken.

8. De nadagen van de laatste Nederlandstalige zeezender
In november 1988 ging Radio 819 in de Nederlandse taal van start ging en kon Radio Caroline op 558 kHz zijn dag- en nachtuitzendingen hervatten. Ondertussen deden geruchten over twee aanstaande andere zendschepen de ronde, de Nanell en de Communicator. Begin 1989 was er van overheidswege internationaal overleg om dit te voorkomen waarna de bewegingen binnen de zeezender-wereld scherp in de gaten werden gehouden. Dat jaar ontstond er – door gebrek aan financiële middelen en wanbeleid – bij Radio 819 een tamelijk uitzichtloze situatie. Aan boord was er groeiende onvrede waardoor er met regelmaat onder bemanning was en er non-stop muziek was te horen. De opbrengst van de religieuze programma’s op de korte golf leken voor Radio Caroline nog de voornaamste inkomsten. Die organisatorisch ongunstige situatie werd overschaduwd door een bizarre gezamenlijke actie van de Britse en met name de Nederlandse op volle zee. Die zou op 19 augustus 1989 het acute einde betekenen van het Nederlandstalige zeezender-tijdperk. Dat was eigenlijk ook wel onvermijdelijk geworden, omdat zich met kabelradio en -tv zich inmiddels al een nieuwe tijd had aangediend.

9. Nadagen en erfenis van het zeezender-tijdperk
Na ‘The Raid’ bleef het zendschip Ross Revenge geplunderd achter. Ondank dat keerde Radio Caroline die zomer van 1989 alweer verrassend snel terug in de ether. Het was duidelijk, dat er vanuit een Nederlandstalige zijde op zeezender-gebied niets meer te verwachten viel want men richtte zich daar op de nieuwe mogelijkheden aan land. De Caroline-organisatie was dus definitief op zichzelf aangewezen maar aanpassing van de Britse wetgeving maakte doorgaan vanaf het zendschip op zee steeds moeilijker. Door het naderende digitale tijdperk en alle nieuwe mogelijkheden raakte het fenomeen zeezender uit de tijd en overbodig. Een onfortuinlijke storm waarbij de Ross Revenge op een zandbank belandde maakte in 1992 na 28 jaar definitief een eind aan Radio Caroline als zeezender. Dankzij organisator Nico Volker maakte de Communicator als legaal zendschip zijn rentree en stond als Holland FM nog eenmaal in de schijnwerpers. Maar in de nieuwe tijd van commerciële radio is er voor zendschepen nog hoofdzakelijk een nostalgische rol te zijn weggelegd. Zoals voor het zendschip Jenny Baynton met de officiële licentie van Radio Waddenzee en Radio Seagull, maar ook de terugkeer van Radio Caroline met gebruikmaking van de gerestaureerde Ross Revenge. Als drijvende herinnering aan een mooi verleden kreeg de gewezen zeezender in 2016 alsnog een zendvergunning. Op zijn ankerpositie in Black Waters, legaal binnen de Britse territoriale wateren, is de Ross Revenge een drijvende herinnering aan dat mooie tijdperk 1960-1990.